Η ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

(20-30 ΜΑΪΟΥ 1941)

Του Υποστρατήγου Σταύρου Δέρματα της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού/ΓΕΣ

(Εκφωνήθηκε στην αντίστοιχη εκδήλωση του συλλόγου Κρητών Ν.Μάκρης – Μαραθωνα στις 10 /6/2006)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Αισθάνομαι ιδιαίτερη τιμή, χαρά και συγκίνηση που βρίσκομαι σήμερα εδώ για να παρουσιάσω εκ μέρους του Γενικού Επιτελείου Στρατού μια από τις πιο ηρωικές, άνισες αλλά και παράδοξες μάχες του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, τη Μάχη της Κρήτης.

Η Μάχη που φέρνει στο νου μας τους άθλους του Λεωνίδα και των 300 Σπαρτιατών στις Θερμοπύλες. Όπως εκείνοι τότε έτσι και οι Κρήτες το Μαϊο του 1941 νέοι και γέροι, γυναίκες και παιδιά αγωνιζόμενοι στο πλευρό των Ελληνικών, Βρετανικών, Αυστραλιανών και Νεοζηλανδικών δυνάμεων έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους και θυσιάστηκαν στο βωμό της πατρίδος προτάσσοντας τα στήθη τους και χρησιμοποιώντας ότι όπλο είχαν για να αποκρούσουν ένα εχθρό πολυαριθμότερο, άριστα εκπαιδευμένο και εφοδιασμένο με τα τελειότερα οπλικά συστήματα της εποχής εκείνης. Ο αγώνας ήταν άνισος αλλά οι υπέροχοι υπερασπιστές της Μεγαλονήσου δεν δίστασαν να πράξουν το υπέρτατο καθήκον τους και πολέμησαν σαν λιοντάρια.

Πολλοί θεωρούν ότι οι Έλληνες βροντοφώναξαν μόνο ένα ΟΧΙ στους εισβολείς κατά το 2° Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό είναι λάθος. Το πρώτο ΟΧΙ ήταν στην Ιταλική εισβολή στις 28 Οκτωβρίου 1940 στα βουνά της Ηπείρου, το δεύτερο στην Γερμανική επίθεση στις 6 Απριλίου του 1941 στη γραμμή των Οχυρών της Μακεδονίας και της Θράκης και το τρίτο ήταν στις 20 Μαΐου 1941 στη Γερμανική αεραπόβαση στην Κρήτη. Αυτά τα ΟΧΙ ήταν η ιστορική μας συνέχεια. Γιατί οι Έλληνες έλεγαν πάντα ΟΧΙ σε κάθε επιβουλή όπως ο Μιλτιάδης στο Μαραθώνα, ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες, ο Θεμιστοκλής στη Σαλαμίνα, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος στην Πόλη, οι ήρωες του 1821, ο Παπαφλέσσας στο Μανιάκι, ο ηγούμενος Γαβριήλ στο Αρκάδι, ο Παύλος Μελάς στη Μακεδονία. Τα νέα ΟΧΙ λοιπόν ήταν η συνέχεια της μυριόστομης ομόψυχης και ομόφωνης απάντησης της ελληνικής ψυχής που δεν τρομάζει, δεν λυγίζει, δεν υποκύπτει, δεν υπολογίζει αριθμούς, δεν δέχεται τη βαρβαρότητα αλλά παραμένει αταλάντευτη στα ιδεώδη της ελευθερίας και της δημοκρατίας, ακοίμητος φύλακας και οδοιπόρος στη λεωφόρο του εθνικού χρέους. Τα όσα διαδραματίστηκαν στα Ηπειρωτικά, τα Μακεδόνικα και τα Κρητικά βουνά το 1940-41 συνιστούν αδιαφιλονίκητες εθνικές ιστορικές αξίες και όλος ο κόσμος παραδέχθηκε πως οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες.

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

Την κατοχή της Κρήτης επεδίωκαν τόσο οι Βρετανοί όσο και οι Γερμανοί. Οι μεν Βρετανοί για να μπορούν να προστατεύουν τις βάσεις τους στη Β. Αφρική και να ελέγχουν τη Μεσόγειο. Οι δε Γερμανοί αφενός μεν για να μπορούν να καλύψουν το πλευρό των επιχειρήσεων του Ρόμμελ στη Β. Αφρική και να παρακωλύουν τις από αέρος και θαλάσσης μεταφορές των Συμμάχων αφετέρου γιατί η Κρήτη θα αποτελούσε βάση εξόρμησης για τις δυνάμεις του Άξονα προς Μάλτα, Κύπρο, Σουέζ και τα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής.

ΤΑ ΠΡΟ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΓΕΓΟΝΟΤΑ

Η Ελλάδα από τις 28 Οκτωβρίου 1940 αντιμετώπιζε την ιταλική εισβολή με νικηφόρα αποτελέσματα που συγκίνησαν ολόκληρο τον κόσμο και προκάλεσαν το θαυμασμό εχθρών και φίλων. Στις 6 Απριλίου 1941 η Γερμανία επιτέθηκε εναντίον της Ελλάδας στη Μακεδονία και Θράκη. Η αντίσταση των υπερασπιστών των Οχυρών έληξε μόνο μετά τη συνθηκολόγηση της 9ης Απριλίου, και όταν οι Γερμανοί διαμέσου των κοιλάδων του Αξιού υπερκέρασαν την αμυντική τοποθεσία μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας. Μέχρι τέλους Απριλίου είχε καταληφθεί η Ηπειρωτική Ελλάδα και στις 23 Απριλίου 1941 ήλθαν στην μόνη ελεύθερη λωρίδα της Ελλάδος, την Κρήτη, ο Βασιλιάς και η Κυβέρνηση για να συνεχίσουν τον αγώνα εναντίον των Γερμανών. Οι Γερμανοί, άρχισαν αμέσως να προετοιμάζονται για την κατάληψη της Κρήτης. Έπρεπε σε σύντομο χρόνο και με κεραυνοβόλες ενέργειες να καταλάβουν την Κρήτη για να συνεχίσουν τα κατακτητικά τους σχέδια προς Ρωσία, και να προχωρήσουν προς Μάλτα και Κύπρο. Η κατάληψη όμως της Κρήτης δεν ήταν εύκολη υπόθεση για δύο λόγους:

Ο ένας είναι γιατί οι Γερμανοί δεν είχαν αποβατικά πλοία για μια τέτοια μεγάλη επιχείρηση και έτσι ήταν σχεδόν αδύνατο να γίνει ενέργεια από τη θάλασσα και ο άλλος γιατί ο αγγλικός στόλος κυριαρχούσε στην Μεσόγειο. Έτσι, αποφασίστηκε τελικά από τον Χίτλερ μετά από τις προτάσεις του Αντιπτεράρχου Κουρτ Στούντεντ η κατάληψη της Κρήτης να γίνει εξολοκλήρου από τον αέρα. Η όλη επιχείρηση με τη συνθηματική ονομασία «ΜΕRΚUR ΕΡΜΗΣ» είχε οργανωθεί με βάση τους πιο σχολαστικούς κανόνες της Γερμανικής Υπηρεσίας Πολεμικών Σχεδίων.

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΑΛΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ-ΣΥΜΜΑΧΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

Στρατιωτικές μονάδες οργανωμένες και εκπαιδευμένες δεν υπήρχαν στην Κρήτη. Η V Μεραρχία, η Μεραρχία της Κρήτης, είχε μεταφερθεί από το Νοέμβριο του 1940 στο Αλβανικό Θέατρο Επιχειρήσεων εναντίον των Ιταλών και παρέμεινε μέχρι τέλους Απριλίου 1941 στην Ηπειρωτική Ελλάδα. Το κενό στην οργάνωση της άμυνας της Κρήτης είχαν αναλάβει οι Βρετανοί με 2 Τάγματα (4.000 οπλίτες). Από το Μάρτιο του 1941 άρχισαν να φθάνουν στην Κρήτη Ελληνικά τμήματα όπως 915 οπλίτες της Σχολής Χωροφυλακής, 4.900 οπλίτες από τα Κέντρα Νεοσύλλεκτων Πελοποννήσου και 300 μαθητές της 1ης και 2πς Τάξεων της Σχολής Ευελπίδων. Η εκπαίδευση, τα εφόδια και ο οπλισμός των ήταν ανεπαρκέστατος. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι δεν είχε κάθε στρατιώτης όπλο και τα φυσίγγια ήταν κατά μέσο όρο 50 ανά όπλο. Στις 25 Απριλίου έφθασαν στο νησί 5.000 άνδρες της 5ης Νεοζηλανδικής Ταξιαρχίας και στις 30 Απριλίου 25.000 Βρετανοί Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί στρατιώτες χωρίς το βαρύ οπλισμό τους. Οι Ελληνικές Δυνάμεις της Κρήτης στις 20 Μαΐου ήταν 474 αξιωματικοί και 10.977 οπλίτες και οι Συμμαχικές ανέρχονταν σε 1.512 αξιωματικούς και 30.000 οπλίτες περίπου. Από πλευράς μέσων υπήρχαν 151 πυροβόλα από τα οποία 62 ήταν αντιαεροπορικά και 4 αντιαρματικά, 25 ελαφρά και μέσα άρματα μάχης και ΚΑΝΕΝΑ ΑΕΡΟΠΛΑΝΟ. Ο βρετανικός στόλος βρισκόταν Ανατολικά και Δυτικά της Κρήτης. Διοικητής όλων των δυνάμεων, ελληνικών και συμμαχικών, ήταν ο Νεοζηλανδός Υποστράτηγος Φράυμπεργκ που είχε αναλάβει τη διοίκηση στα τέλη Απριλίου 1941 και είχε το Στρατηγείο του στον Άγιο Ματθαίο Χανίων.

Οι κάτοικοι της Κρήτης, αστοί καιχωρικοί, παιδιά και γέροι οι περισσότεροι, για να ενισχύσουν την άμυνα του νησιού έτρεξαν πρόθυμα να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους και οργανώθηκαν, από τον Στρατιωτικό Διοικητή Χανίων Αντ/γο Αλεξάκη στις αρχές του 1941 σε σώματα ενόπλων πολιτών σχεδόν σε όλα τα χωριά και τις πόλεις της Κρήτης. Η δύναμη τους ανήλθε αρχικά σε 3.050. Το Φεβρουάριο δόθηκε εντολή να μην υπερβούν τους 1.500 αλλά τουναντίον οι Κρητικοί αυξήθηκαν μέχρι τον Μάιο σε 9.000. Αυτές οι ομάδες πολιτοφυλακής σύμφωνα με τα σχέδια, θα οπλίζονταν με οπλισμό που είχαν υποσχεθεί οι Βρετανοί οι οποίοι όμως δεν υλοποίησαν ποτέ την υπόσχεση τους. Τελικά οπλίστηκαν με ότι παμπάλαιο οπλισμό είχαν ή βρήκαν, με κυνηγητικά όπλα, με πτυοσκάπανα, μαχαίρια, τσεκούρια ακόμη και με ξύλα. Παρά τις ελλείψεις ήταν αποφασισμένοι να αγωνιστούν μέχρις εσχάτων κατά των Γερμανών.

Παρόλο που φαίνεται μεγάλος ο αριθμός των στρατιωτών και των πολιτικοφυλάκων, τα μέσα πυρός που διέθεταν ήταν πολύ κάτω από παραδεκτή αναλογία ανδρών και οπλισμού.

Οι στρατιωτικές δυνάμεις κατανεμήθηκαν στους τομείς Μάλεμε, Σούδας-Χανίων, Ρεθύμνου-Γεωργιοπόλεως και Ηρακλείου με αποστολή να απαγορεύσουν στους Γερμανούς να χρησιμοποιήσουν τα αεροδρόμια και τα λιμάνια του νησιού.

ΓΕΡΜΑΝΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

Οι Γερμανοί διέθεσαν αρχικά 22.750 άνδρες, 1.370 αεροσκάφη και 70 σκάφη υποστηριζόμενα από μικρό αριθμό ιταλικών αντιτορπιλικών και τορπιλακάτων. Τελικά όμως για την κατάληψη της Κρήτης έλαβαν μέρος πάνω από 60.000 Γερμανοί. Διοικητής όλων των Δυνάμεων εισβολής ήταν ο Γερμανός Πτέραρχος Λερ Διοικητής της IV Αεροπορικής Δυνάμεως. Το σχέδιο επιθέσεως των Γερμανών προέβλεπε την κατάληψη 3 περιοχών με τρεις ομάδες. Η 1η Ομάδα με τη συνθηματική ονομασία «Κομήτης» στο αεροδρόμιο Μάλεμε των Χανίων, η 2η με την ονομασία «Άρης» στις πόλεις Χανιά – Σούδα και στη συνέχεια στο Ρέθυμνο και στο αεροδρόμιο της Πηγής και η 3η Ομάδα με την ονομασία «Ωρίων» στην πόλη και το αεροδρόμιο του Ηρακλείου. Τα χαράματα στις 20 Μαΐου 1941 όλα ήταν έτοιμα για την επιχείρηση!

ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ

ΤΡΙΤΗ, 20 ΜΑΪΟΥ 1941

Χανιά. Από της 6ης πρωινής ώρας το σύνολο της Γερμανικής αεροπορίας βομβάρδιζε άγρια και ανελέητα τις περιοχές Μάλεμε – Σούδα και πολυβολούσε αδιάκριτα κάθε κινούμενο στόχο έμψυχο ή άψυχο πάνω στους δρόμους και στους αγρούς της περιοχής. Στις 7 η ώρα από μεταφορικά αεροσκάφη και ρυμουλκούμενα ανεμοπλάνα έπεφταν οι αλεξιπτωτιστές. Ο ουρανός έβρεχε αλεξιπτωτιστές, Έριχνε «ομπρελάδες» και πάνοπλους «Ουρανίτες», όπως τους ονόμασε ο αγνός Κρητικός λαός, γιατί η λέξη αλεξιπτωτιστής του ήταν άγνωστη.

Άοπλοι και ανοργάνωτοι πολιτικοφύλακες, γέροι, νέοι, γυναίκες, με ότι όπλο έβρισκαν παλιούς γκράδες, καραμπίνες, μαχαίρια, τσεκούρια, δρεπάνια, στυλιάρια, φτυάρια, λοστούς, ξύλα ακόμη και πέτρες έδιναν το εθνικό παρόν.

Στις 10η ώρα οι 300 Ευέλπιδες μάχονται σκληρά στα υψώματα δυτικά του Κολυμπαρίου όπου σκοτώνονται 9 και τραυματίζονται πολλοί. Στο Ρέθυμνο η πτώση των αλεξιπτωτιστών άρχισε τις απογευματινές ώρες. Μέχρι τότε οι δυνάμεις που υπεράσπιζαν το Ρέθυμνο (800 χωροφύλακες) είχαν πλήρη άγνοια του τι συνέβαινε στα Χανιά από έλλειψη επικοινωνιών.

Τις απογευματινές ώρες οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές δημιούργησαν ένα μικρό προγεφύρωμα και κατέλαβαν μέρος του υψώματος 107 στην περιοχή του Μάλεμε. Τις νυκτερινές ώρες το 22ο Τάγμα Νεοζηλανδών αντί να κάνει αντεπίθεση προκειμένου να εξαλείψει το Γερμανικό προγεφύρωμα εγκατέλειψε το ύψωμα 107 και διέταξε τις πλησίον αυτού Ελληνικές δυνάμεις να μην επιτεθούν. Το μοιραίο λάθος είχε γίνει. Το πρωί το κατέλαβαν οι Γερμανοί αμαχητί.Στο Ηράκλειο προηγήθηκε σφοδρός βομβαρδισμός τις πρωινές ώρες στο αεροδρόμιο, στο λιμάνι και στην πόλη. Τις απογευματινές ώρες άρχισε η ρίψη των αλεξιπτωτιστών. Βρετανοί και ομάδες πολιτών ρίχνονται στον αγώνα. Οι απώλειες των Γερμανών ήταν τεράστιες σε προσωπικό, χωρίς να επιτύχουν τους αντικειμενικούς τους στόχους.

Έτσι, κατά την πρώτη ημέρα της Μάχης της Κρήτης ο απολογισμός ήταν απογοητευτικός για τους Γερμανούς. Κανέναν αντικειμενικό σκοπό δεν πέτυχαν, οι απώλειες τους ήταν σημαντικές, οι μισοί περίπου αλεξιπτωτιστές σκοτώθηκαν στον αέρα ή κατά την προσγείωσης τους. Η αντίσταση του Κρητικού λαού ήταν υπεράνθρωπη.

ΤΕΤΑΡΤΗ, 21 ΜΑΪΟΥ 1941

Οι βομβαρδισμοί και οι συνεχείς προσβολές από τον αέρα άρχισαν από τις πρωινές ώρες σε όλους τους τομείς με τρομακτική σφοδρότητα. Οι τοπικές συγκρούσεις και οι σκληρές αντεπιθέσεις των συμμάχων συνεχίζονται. Σφοδρές οδομαχίες από ένοπλους πολίτες που έχουν πάρει τον οπλισμό των Γερμανών, εκτοξεύονται εναντίον των 1.000 αλεξιπτωτιστών που έχουν εισέλθει στην πόλη του Ηρακλείου Οι Γερμανοί κατέλαβαν το αεροδρόμιο του Μάλεμε και άρχισαν οι αφίξεις των μεγάλων ενισχύσεων με αεροπλάνα. Ο αγώνας συνεχίστηκε με ισόποσο πείσμα, μανία, ανδρεία και αυτοθυσία και από τις δύο πλευρές. Η πλάστιγγα όμως στο Μάλεμε είχε κλίνει προς το μέρος των Γερμανών και ήδη είχε αρχίσει να κρίνεται η Μάχη της Κρήτης, ανεξάρτητα αν επακολούθησαν στη συνέχεια, πολυαίμακτες και πολύνεκρες μάχες εννιά ημερών.

ΠΕΜΠΤΗ, 22 ΜΑΪΟΥ 1941

Οι Γερμανοί ανενόχλητοι μεταφέρουν από τον αέρα δυνάμεις και μέσα στα αεροδρόμια που εξασφάλισαν. Οι σύμμαχοι αδυνατούσαν να εκτοξεύσουν αντεπιθέσεις και όπου επιχείρησαν απέτυχαν. Η πρωτοβουλία σ’ όλα τα μέτωπα περιήλθε στους Γερμανούς, ενώ η τύχη της Κρήτης είχε πλέον κριθεί. Παρόλα αυτά η αντίσταση συνεχίστηκε πάνω στο νησί, με αμείωτη ένταση και στις 23 και 24 Μαίου. Στις 25 Μαΐου διεξάγεται η περίφημη μάχη του Γαλατά μια από τις πιο άγριες και τις πιο φονικές επιθέσεις και αντεπιθέσεις. Αγώνας σκληρός μέσα στο χωριό από άνδρες, γυναίκες, γέρους και παιδιά. Παλλαϊκή αντίσταση.

Στις 27 Μαΐου πέφτουν τα Χανιά και η Σούδα και έτσι ολοκληρώθηκε από τους Γερμανούς το πελώριο προγεφύρωμα Μάλεμε – Χανιά – Σούδα.

Παράλληλα, και στους άλλους τομείς Ρεθύμνου και Ηρακλείου οι μάχες συνεχίστηκαν με τρομακτικές απώλειες. Ήδη όμως από τις 26 Μαΐου είχε αρχίσει να εφαρμόζεται το σχέδιο των συμμάχων για την εκκένωση του νησιού από τα νότια παράλια της Κρήτης. Στις 28 Μαΐου όλα τα βρετανικά τμήματα, σύμφωνα με το σχέδιο εκκένωσης, επιβιβάστηκαν στα πλοία και απέπλευσαν προς Αίγυπτο και Μέση Ανατολή. Στις 28 Μαΐου οι Γερμανικές δυνάμεις ολοκληρώνουν την κατάληψη των Χανίων και των γύρω περιοχών. Στις 29 Μαΐου οι Γερμανοί καταλαμβάνουν το αεροδρόμιο και την πόλη του Ηρακλείου. Έτσι, η 29η Μαΐου για δεύτερη φορά μετά το 1453 γίνεται αποφράδα ημερομηνία για το ελληνικό γένος, γιατί την ημερομηνίααυτή και το τελευταίο προπύργιο της λευτεριάς και της ανδρειοσύνης, η Κρήτη, είχε σκεπαστεί από τα μαύρα σύννεφα του Ναζισμού. Η ελληνική ψυχή μπαίνει στο πένθος της κατοχής. Η Γερμανία πέτυχε τη νίκη της ήττας της.

ΑΠΩΛΕΙΕΣ

Οι απώλειες και από τις δυο πλευρές υπήρξαν σοβαρές:
Ελληνικές: Νεκροί 425 και 118 αγνοούμενοι, αιχμάλωτοι 5.300 και μεγάλος αριθμός τραυματιών. Στο σημείο αυτό να τονιστεί ότι σε όλο τον πόλεμο 1940-41 η Κρήτη έκλαψε 1.428 λεβέντες της. Τα ονόματα όλων των νεκρών είναι γραμμένα στα ταμπλώ. Οι απώλειες αναφέρονται μόνο σε στρατιωτικούς και όχι σε πολίτες ο αριθμός των οποίων είναι πολύ μεγάλος.
Βρετανικές: Νεκροί και αγνοούμενοι 1.742, αιχμάλωτοι 11.835, τραυματίες 1.737 και επιπλέον βυθίστηκαν 2 καταδρομικά, 6 αντιτορπιλικά και χάθηκαν πάνω από 2.000 αξιωματικοί και ναύτες.
Γερμανικές: Νεκροί 1.990, αγνοούμενοι 1.955, τραυματίες πάνω από 2.600. Συνολικά οι απώλειες του επίλεκτου σώματος των αλεξιπτωτιστών ξεπέρασαν τους 8.000 άνδρες. Καταστράφηκαν 370 αεροπλάνα.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η Μάχη της Κρήτης εξεταζόμενη καθαρά από στρατιωτικό πρίσμα έχει τεράστια σημασία γιατί:
Είναι η μοναδική στρατιωτική επιχείρηση στην οποία χρησιμοποιήθηκε μόνο η αεροπορία και επίλεκτοι αλεξιπτωτιστές για την κατάκτηση εδάφους και μάλιστα νησιωτικού.
Οι Αλεξιπτωτιστές οι οποίοι έλαβαν μέρος υπέστησαν τόσες απώλειες ώστε να μην χρησιμοποιηθούν εκ νέου σε όλη τη διάρκεια του πολέμου. Ο Πτέραρχος Στούντεντ παραδέχθηκε ότι «Η Κρήτη απέδειξε ότι οι αλεξιπτωτιστές ανήκουν στο παρελθόν. Η Κρήτη υπήρξε ο τάφος των» και ο Χίτλερ διέταξε να μετατραπούν σε μονάδες πεζικού.
Η επιχείρηση καθυστέρησε 5-6 εβδομάδες την επίθεση εναντίον της Ρωσσίας, με την επωνυμία «Μπαρμπαρόσσα».
Ο Γερμανικός χείμαρρος για πρώτη φορά ανέκοψε τη ροή του και ανέτρεψε όλες τις προβλέψεις και τους επιχειρησιακούς τους σχεδιασμούς για επέμβαση στα πετρέλαια της Συρίας και του Ιράκ με τους αλεξιπτωτιστές.
Για πρώτη φορά στην ιστορία του πολέμου εκείνου ο εισβολέας αντιμετώπισε όχι μια τυπική στρατιωτική αντίσταση αλλά μια παλλαϊκή κινητοποίηση απίθανης εκτάσεως. Στρατός και λαός συναγωνίζονταν σε πράξεις άφθαστου ηρωϊσμού. «Μόνο οι πέτρες δεν σηκώθηκαν μόνες τους να μας χτυπήσουν. Κάθε έμψυχο, μας πολεμούσε μέχρι την τελευταία του πνοή», ομολογούν οι Γερμανοί Αξιωματικοί.
Η Μάχη της Κρήτης είναι περίεργη και από πλευράς συνθέσεως. Βρετανοί, Νεοζηλανδοί, Αυστραλοί, Έλληνες, μαθητές Στρατιωτικών σχολών, Χωροφύλακες, υπολείμματα της στρατιάς των αήττητων του Αλβανικού μετώπου και των Οχυρών, απόλεμοι, αγύμναστοι και άπειροι νεοσύλλεκτοι, γέροντες-γυναίκες και παιδιά, μακεδονομάχοι, οπλαρχηγοί και μαχητές του 1912-13 και του 1922 γηραλέοι αξιωματικοί ψημένοι στη φωτιά οπλισμένοι ή άοπλοι, όλοι τους έτοιμοι να κοινωνήσουν τη δόξα της αιώνιας Ελλάδος.
Δεν πρέπει βέβαια να παραβλεφθεί και η από ηθικής πλευράς σημασία γιατί όλοι παρά τις ελλείψεις πολέμησαν τον εισβολέα με ανδρεία και αποφασιστικότητα. Πολέμησαν εναντίον ενός εχθρού πάνοπλου και άριστα εκπαιδευμένου. Ο ηθικός και κύριος συντελεστής της παράδοξης, τιτάνιας και ένδοξης αυτής μάχης υπήρξε, αναμφισβήτητα, ο Κρητικός λαός, ο οποίος για μια ακόμη φορά διαλάλησε ότι δεν ξέρει άλλο τρόπο ζωής από το να ζει ελεύθερος. Ο Κρητικός λαός αντιστάθηκε με αυταπάρνηση και ηρωισμό. Έμεινε απτόητος, πιστός στην πατροπαράδοτη και προαιώνια κληρονομημένη παράδοση του, να πολεμά στην ειρήνη και στον πόλεμο. «Δε χάνονται οι Κρητικοί, όσους και να σκοτώσεις κι ανέ σκοτώσεις εκατό με χίλιους θα πληρώσεις».
Και τώρα ερχόμαστε να απαντήσουμε στο ερώτημα γιατί χάθηκε η μάχη;;; Ας μην μας διαφεύγει ότι ο Χίτλερ διέθεσε τις πιο επίλεκτες και εκπαιδευμένες μονάδες που διέθετε η Γερμανία για την επιχείρηση την οποία υποστήριξε με 1.370 αεροπλάνα. Η κύρια όμως αιτία στην οποία οφείλεται η κατάληψη της Κρήτης είναι η ολιγωρία των Βρετανών, και συγκεκριμένα: Δεν υπήρχε ούτε ένα αεροσκάφος πάνω στην Κρήτη. Άλλαξαν 6 Διοικητές στο νησί σε διάστημα 6 μηνών. Δεν εξασφάλισαν οπλισμό και συστήματα επικοινωνιών που είχαν υποσχεθεί για τους άνδρες και την πολιτοφυλακή στην Κρήτη. Δεν πίστεψαν ότι μπορούσε να καταληφθεί η Κρήτη γιατί ήταν κυρίαρχοι στη θάλασσα και έτσι δεν οργάνωσαν την άμυνα του νησιού. Δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι μπορούσε μια τέτοια ενέργεια να εκτελεστεί εξ ολοκλήρου από αέρα. Αλλιώς δεν δικαιολογείται το ότι δεν κατέστρεψαν τα αεροδρόμια και τα άφησαν άθικτα. Μεγάλο λάθος γιατί μόλις δημιούργησαν οι Γερμανοί προγεφυρώματα άρχισαν να προσγειώνονται αεροπλάνα στο Μάλεμε μεταφέροντας την 5η Ορεινή Μεραρχία και εφόδια για την ενίσχυση των πρώτων κλιμακίων. Την ολιγωρία των Βρετανών ενισχύει ένα γεγονός που δεν έχει φωτιστεί ακόμη επαρκώς. Οι Βρετανοί από το 1939 είχαν στα χέρια τους, τους κρυπτοκώδικες του συστήματος ΑΙΝΙΓΜΑ που χρησιμοποιούσαν οι Γερμανικές ΕΔ και υπέκλεπταν όλα τα Γερμανικά σήματα. Επομένως θα πρέπει να γνώριζαν και τα σχέδια των Γερμανών για την Κρήτη και τις ζώνες ενεργείας των. Σοβαρή ένδειξη αυτού αποτελεί ότι οργανώθηκαν αμυντικά μόνο οι τομείς ΜΑΛΕΜΕ ΧΑΝΙΩΝ ΡΕΘΥΜΝΟΥ και ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ όπου πράγματι ενήργησαν οι Γερμανοί και δεν οργανώθηκε καμία άλλη περιοχή τόσο στο Βόρειο όσο και στο Νότιο τμήμα της Κρήτης ή στα οροπέδια της που θα ήταν κατάλληλη για αεραποβάσεις ή άλλης μορφής επιθετικών επιχειρήσεων
Άλλες αιτίες είναι η απουσία της V Κρητικής Μεραρχίας, που θα πολεμούσε «υπέρ βωμών και εστιών» αν ήταν στο νησί. Όταν μεταφέρθηκε βέβαια τον Νοέμβριο του 1940 στο Αλβανικό μέτωπο δεν υπήρχε καμία ένδειξη για επέμβαση των Γερμανών και μάλιστα στην Κρήτη.
Τέλος η μοιραία σύμπτυξη του 22ου Τάγματος Νεοζηλανδών τη νύκτα 20/21 Μαΐου και όχι η εκτέλεση αντεπίθεσης για την εξάλειψη του προγεφυρώματος του Μάλεμε αποτέλεσε τραγικό και ολέθριο τακτικό λάθος. Εάν το 22° Τάγμα των Νεοζηλανδών έκανε την αντεπίθεση και εξάλειφε το προγεφύρωμα στο Μάλεμε θα είχε μαζί με τις εκεί Ελληνικές δυνάμεις το Αεροδρόμιο του Μάλεμε υπό τον πλήρη έλεγχο και οι Γερμανοί δεν θα είχαν δυνάμεις να επαναλάβουν αεραπόβαση και δεν θα μπορούσαν να μεταφέρουν τις μονάδες της 5ης Μεραρχίας στο Αεροδρόμιο για να ενισχύσουν τις μονάδες του πρώτου κλιμακίου οι οποίες είχαν περιορισμένα οπλικά συστήματα και πυρομαχικά και σοβαρές απώλειες σύμφωνα με δηλώσεις
Γερμανών Αξιωματικών γιατί αεροττρογεφύρωμα το οποίο δεν ενώνεται με άλλο τμήμα μέσα σε 24 ώρες είναι καταδικασμένο.
Χάρη της ιστορικής αλήθειας, ελπίζω ότι από τα προαναφερθέντα διαλύθηκε ο μύθος ότι η Μάχη της Κρήτης δόθηκε από τους Συμμάχους για να κρατηθεί ελεύθερη η Κρήτη χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι οι στρατιώτες των Συμμάχων δεν πολέμησαν ηρωικά.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Κυρίες και κύριοι,
Έτσι τελείωσε η τελευταία επί ελληνικού εδάφους πράξη της ηρωικής τριλογίας του Αλβανικού έπους. Στην Κρήτη όρισε η μοίρα να γραφτεί η τελευταία σελίδα του ενδόξου πολέμου 1940-41, του πολέμου που έκανε την οικουμένη να κρατήσει κατάπληκτη την αναπνοή της μπροστά στην έκρηξη της ελληνικής θελήσεως. Η Μάχη της Κρήτης τελείωσε γεμάτη δόξα και φως. Δίδαξε ο λαός της ότι καμιά αξία δεν έχει η ζωή όταν ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει ελεύθερος. Αυτός ο αντίλαλος έφθασε μέχρι τα πέρατα της Οικουμένης. Ακόμη και Ιαπωνικές εφημερίδες πρότειναν να δημιουργηθεί ειδικό παράσημο «Τάγμα των Ιπποτών της Κρήτης» και να απονεμηθεί σε όσους έλαβαν μέρος στη Μάχη. Η Κρήτη έπεσε, δημιούργησε όμως τις προϋποθέσεις για να αναστηθεί η ανθρωπότητα που στέναζε κάτω από τις δυνάμεις του Άξονα.
Οι χιλιάδες ανθοστόλιστοι τάφοι και η παγωμένη σιωπή των θυμάτων στα απέραντα νεκροταφεία της Ελλάδας, και ιδιαίτερα στα νεκροταφεία της Κρητικής γης, υψώνονται τίμια αθάνατα και απαραγνώριστα σύμβολα της ελληνικής προσφοράς στην ιδέα της Ελευθερίας. Η ζωή όμως δεν σταματά. Πέρα από τους τάφους και τους σταυρούς και τις αναμνήσεις, ο μόχθος της δημιουργίας κάνει να ξεχαστεί το μοιρολόι και να ανθήσει το τραγούδι της ζωής. Με την πάροδο του χρόνου τα θύματα προσλαμβάνουν την έννοια του κειμηλίου, των ηθικών θησαυρών που δείχνουμε με υπερηφάνεια και με ικανοποίηση ότι είναι δικά μας, αναφαίρετα κεφάλαια, απαράγραπτοι τίτλοι τιμής για τις οικογένειες μας και την Πατρίδα, φωτεινά παραδείγματα για τους απογόνους.
Ας φυλάξουμε λοιπόν του θησαυρούς μας. Το απαιτούν αυτοί που έπαιξαν αυτό το ιλιγγιώδες παιχνίδι με τη ζωή και το θάνατο, αυτοί που χόρεψαν πεντοζάλη με το χάρο και τραγούδησαν με τη δόξα. Αυτοί που απουσιάζουν από το σημερινό νοερό μας προσκλητήριο. Ας μη τους απογοητεύσουμε.
Σας ευχαριστώ.